Monitorimi i vazhdueshëm i financave publike vendore është një proces i rëndësishëm në vlerësimin e kapacitetit financiar përkundrejt ushtrimit të funksioneve dhe kompetencave të përcaktuara në kuadrin ligjor në fuqi. Ky proces monitorimi merr rëndësi të veçantë në vijim të situatave të vështira me të cilat u përballën bashkitë në fund vitin 2019 (tërmeti i 21 Shtatorit dhe 26 Nëntorit) dhe situata emergjente si pasojë e pandemisë së COVID–19 në fillim vitin 2020.
Mbivendosja e pasojave të tërmeteve me fillimin pandemisë së COVID –19 përballi bashkitë me një situatë dhe vështirësi të paprecedentë, ku dëmeve të lëna pas nga tërmetet ju shtuan dhe efektet e menjëhershme të krizës shëndetësore të shkaktuara nga COVID-19. Bashkitë, si organet qeverisëse më pranë nevojave të komunitetit, ishin në vijën e parë për t’iu përgjigjur nevojave të tyre, veçanërisht mbështetjes së shtresave në nevojë. Përpjekjet për t’iu përgjigjur nevojave të menjëhershme dhe të paparashikuara gërshetuar me vështirësitë në përshtatjen e proceseve për sigurimin e vijimësisë së ofrimit të shërbimeve, vlerësohet të kenë shtuar presionin në financat e bashkive. Studimet e fundit në lidhje me përballimin e situatës së COVID-19 nga bashkitë tregojnë se ndër sfidat dhe vështirësitë më të mëdha me të cilën bashkitë u përballën ishte pikërisht pamjaftueshmëria e burimeve financiare në dispozicion.
Raporti i financave publike vendore paraqet një panoramë të përgjithshme të zhvillimeve në përdorimin e burimeve financiare nga 61 bashkitë në vend, në fund të gjashtëmujorit të parë të vitit 2020. Në total, burimet financiare në dispozicion të bashkive rezultojnë të kenë shënuar rënie vjetore gjatë periudhës në analizë. Kjo rënie u përcaktua gjerësisht nga zhvillimet negative në ecurinë e të ardhurave nga burimet e veta vendore, veçanërisht të ardhurat nga taksat the tarifat vendore. Ndjeshmëri të lartë ndaj goditjes së tërmeteve të fund vitit 2020 (ne 11 bashkitë më të prekura) dhe pandemisë së COVID- 19 paraqitën zëra specifikë, si të ardhurat nga taksa e ndikimit në infrastrukturë, taksa e pronës dhe tarifa e pastrimit. Në të kundërt, transfertat ndërqeveritare të kushtëzuara dhe të pakushtëzuara regjistruan ecuri pozitive gjatë periudhës së konsideruar. Në prani të burimeve financiare në rënie bashkitë ulën shpenzimet në terma vjetorë, kryesisht ato për investime.
Zhvillimet aktuale në financat publike vendore janë në linjë me parashikimet dhe pritshmëritë e paraqitura në studime të ndryshme në lidhje me ecurinë e të ardhurave dhe shpenzimeve të bashkive për vitin 2020 (Ministria e Financave dhe Ekonomisë, 2020.
Kjo prirje rënëse në të ardhurat në dispozicion të bashkive vlerësohet do të vijojë edhe përgjatë vitit 2021, nisur nga projeksionet për tkurrje të ekonomisë vendase (World Bank, 2020) dhe situatës së vështirë më të cilën u përballën qytetarët dhe bizneset përgjatë vitit 2020. Bazuar në këto pritshmëri, situata për qeverisjen vendore paraqitet delikate dhe paraqet vështirësi të shtuara në terma të përballimit financiar të vijimësisë së ofrimit të shërbimeve publike vendore. Ndaj, nevoja për ndërhyrje dhe kujdes të shtuar në menaxhimin financiar, vlerësohet të jetë emergjente.