Hendeku i krijuar ne Bashkinë Vlorë sa i përket mungesës së administratorëve të pallateve, edhe pse ligji ka hyrë në fuqi 11 vite më parë, pritet të zgjidhet me anë të krijimit të shoqërive private të administratorëve të parë që do të certifikohen , duke i dhënë qytetit të Vlorës një model sesi mund të menaxhohet situata në mbarë territorin, por edhe duke hapur një portë të re punësimi në një sektor tërësisht të paeksploruar. Më në fund edhe Vlora do të ketë administratorët e saj të parë të pallateve. Kjo u bë e mundur si pasojë e angazhimit të një grupimi qytetarësh aktivistë të mbështetur nga Leviz Albania, që arritën të vinin në lëvizje Ministrinë e Ekonomisë dhe Financave dhe pushtetin lokal.
Edhe pse Vlora listohet ndër qytetet me të mëdha të vendit, me numër të lartë popullsie me rreth 188.922 banorë, e përqendruar kryesisht në zonën urbane, në të gjitha objektet me bashkëpronësi, sikurse janë pallatet, banorët përballen çdo ditë me problematika që kërkojnë impenjimin e tyre për zgjidhje.
Mungesa e ujit të pijshëm, shpesh bolierët, pompa në hyrje, janë “hallet” e përbashkëta, për të cilat banorët duhet të mblidhen, të flasin të vendosin apo të financojnë. Tek shumë prej tyre, kjo iniciativë i takon atij që është më aktivi apo atij që jeton në katet e fundit dhe që uji nuk i shkon ose që rëndohet nga zhurma e pompave, pesha e depozitave mbi tarracë, amortizimi i strukturës së saj etj.
“Duhet t’i mblidhja vetë mbeturinat, të cilat një prej komshinjve të rinj kishte lënë në hyrje të pallatit. Mua më shqetëson papastërtia, duhet të kishte një përgjegjës në pallat, dikush që ka kohë të impenjohet për mirëmbajtjen dhe të mirën e përbashkët”, i tha Portës Vendore, Dritan Mema, banor i lagjes “Pavarësia” në Vlorë.
Vlora ka në total 3200 pallate, ku një pjesë e tyre është e ndërtuar pas viteve 2000. Problematika është kryesisht në pallatet e reja të ndërtuara gjatë viteve të fundit, për shkak të mungesës së komunikimit, pasi në to jetojnë familje të cilat e kanë shtëpi pushimi, shtëpi për ta shfrytëzuar për turizëm, apo emigrantë dhe shtetas të huaj.
“ Komunikimi nuk është më i detyrueshëm si shenjë mirësjellje në komunitet”, thekson një i moshuar në hyrje të qytetit.
Në Vlorë është e rrallë të gjesh struktura që kanë administrator pallati, të autorizuar nga banorët. Ndodh vetëm në objektet kur një person punësohet kryesisht nga kompania ndërtuese, pasi jo të gjitha objektet janë shitur. Në këto godina, hyrja në parking bëhet vetëm në mënyrë të autorizuar, ashensorët mirëmbahen e po ashtu pastërtia është standard, por ky nuk është një trend shumë i përhapur.
Sipas ligjit të vitit 2009, administratori luan rolin e urës lidhëse midis bashkisë dhe komunitetit. Ai lehtëson qytetarët në disa detyra kur bëhet fjalë për pronën e tyre, si dhe ndërmjetëson banorët me pushtetin vendor për çështjen të ndryshme. Në ligjin “ Për administrimin e bashkëpronësisë në ndërtesat e banimit” në nenin 20, pika c përcaktohen qartë detyrat për administratorin, ku një ndër to është: “ndërmarrja e kontrolleve periodike, teknike dhe higjieno-shëndetësore për gjendjen e pronës e të objekteve në bashkëpronësi, si sistemi i mbrojtjes kundër zjarrit, sistemi i ngrohjes qendrore, ashensorëve, tarracave, sistemi i ndriçimit, prania e insekteve dhe e parazitëve etj. dhe i veprimeve për të zhdukur dëmtimet e pronës apo praninë e faktorëve, që mund të përbëjnë rrezik për epidemi sëmundje etj”.
Liza Tare, teknike ndërtimi liston faktorët të cilët i dëmtojnë objektet ndërtimor deri në amortizimin total të tyre. “Ndër pjesët që dëmtohet më tepër e para është tarraca, atë e dëmton më tepër uji dhe kryesisht depozitat e ujit që janë vendosur aty prej vitesh. Po nuk u riparua në kohë amortizimi arrin deri në dëmtimin e strukturës”, theksoi Tare për Portën Vendore.
Ekspertja sqaron se rol luan edhe mirëmbajtja e linjave të ujërave të bardha dhe të zeza, pasi dëmtohen kolonat, por edhe për këtë duhet të përgjigjen qytetarët dhe këtu është i domosdoshëm roli i mirëmbajtësit. Sipas opinionit të Tares, por edhe asaj çfarë parashikon ligji, një mirëmbajtës nuk është thjesht person i dashur i komunitetit, por ai duhet të jetë edhe njohës i mirë i disa sektorëve që lidhen kryesisht me strukturën ndërtimore, por edhe aftësi menaxheriale dhe ato të komunikimit, Ndaj për ta është i nevojshëm kualifikimi.
11 vjet pas miratimit të ligjit për administratorët e pallateve, ende në regjistrin e bashkisë nuk figuron zyrtarisht asnjë administrator. Pavarësisht nevojës për një administrator, i cili do të menaxhonte punët publike të komunitetit ku jeton, ligji për funksionimin e administratorëve ka mbetur vetëm në letër. Kreu i Bashkisë së Vlorës, Dritan Leli thekson se kjo ka ardhur si pasojë e kërkesave strikte që parashikon ligji. “ Ne jemi përpjekur prej kohësh të ndërtonim regjistrin e administratorëve të pallateve, por jemi përballur me mungesën e dokumentacionit të të interesuarve. Ligji parashikon që një administrator që të miratohet i tillë duhet të ketë formim profesional e kualifikim, por deri më tani askush nuk e ka pasur”, tha kreu i bashkisë Dritan Leli.
Prej kohësh, banorë dhe qytetarë aktivë kanë kërkuar formalizimin/certifikimin si adminstratorë në Bashkinë e Vlorës, por përherë përgjigjja ishte e njëjtë: Nuk plotësonin të gjitha kushtet që parashikonte ligji, konkretisht kualifikimin! Përballë këtij problemi, ata i janë drejtuar zyrës së formimit profesional, por pa arritur të marrin një zgjidhje, pasi një kurs i tillë formimi nuk ekzistonte. Përballë kësaj situatë, ata më dashamirësit vijuan të japin kontributin e tyre në komunitet, të tjerë u tërhoqën.
Ne këto kushte një grup qytetarësh të angazhuar u organizuan në një grup komunitar dhe ndërmorën iniciativën për nisjen e një fushate nën siglën “Your Voice: Lagjja ime, Administratori i pallatit tim", fushatë jo vetëm ndërgjegjësimi për rëndësinë e administratorit të pallatit, por edhe për zgjidhjen e pengesave administrative e institucionale që mbanin “peng” zbatimin e ligjit në Vlorë.
Ideja e tyre u vlerësua pozitivisht nga Leviz Albania, një projekt i Agjencisë Zvicerane për Zhvillim e Bashkëpunim SDC, dhe me mbështetjen e tij, u bë i mundur fillimi i zbatimit të kësaj Iniciative. Grupimi i qytetarëve aktivistë, krahas fushatës së gjerë ndergjegjësuese, iu drejtua edhe një sere institucioneve. Pasi konstatuan se bashkia nuk i regjistronte administratorët e pa kualifikuar, iu drejtuan Qendrës së Formimit Profesional duke i përcjelle të gjithë informacionin e grumbulluar nga puna e tyre paraprake. Kërkesat e tyre u përcollën me pas në Ministrinë e Ekonomisë dhe Financave. Ndërkohe fushata me qytetarët vazhdoi dhe në bashkëpunim me komunitetin, u përzgjodhën administratorët e parë, 10 prej të cilëve depozituan kërkesën për regjistrim, sapo të çelej kursi.
Si rezultat i punës së tyre këmbëngulëse, Ministria e Ekonomisë dhe e Financave urdhëroi Drejtorinë Rajonale të Ofrimit të Formimit Profesional, në ditët e para të muajit dhjetor 2021, për Çeljen e Kurseve të formimit profesional për administratorë pallati . Në shkresën përcjellëse të Ministrisë saktësohet se i hapet rruga ligjore regjistrimit të Administratorëve të zgjedhur pranë Bashkisë Vlorë, për menaxhimin e hapësirave të përbashkëta në ndërtesat me bashkëpronësi. “Sipas Urdhrit dt 06. 12. 2021, prot. 3754/4, Drejtoria Rajonale e Ofrimit të Formimit Profesional Publik Vlorë, ngarkohet ta zbatojë atë”, thuhet në shkresën e Ministrisë dërguar në adresë të grupimit qytetar në fillim të muajit të kaluar.
Kjo arritje është rezultat i një pune këmbëngulëse të Grupit qytetar "Your Voice" gjatë 10 muajve të angazhimit të tyre qytetar. Shpresa Gjergji, drejtuese e grupimit qytetar i tha Portës Vendore se kur nisën të punonin nuk e dinin se situata në terren do të ishte shumë më e rëndë nga sa e kishin menduar. “ Menduam se puna jonë do të fokusohej vetëm në rajonin nr 1. Në terren kuptuam se situata në shumë pallate, kryesisht të rinj ishte tërësisht e pamenaxhuar. Në asnjë prej tyre nuk kishte administrator dhe asnjë nuk ishte në dijeni të ligjit dhe detyrimit për zbatimin e tij”, shtoi Gjergji.
Për nëntë muaj kohëzgjatje të fushatës, nga janari 2021 deri më shtator 2021, ky grupim u bë shkak për përmirësimin e situatës në terren, pasi nëpërmjet punës së tyre fillimisht u arrit krijimi i "Task-force" në Bashkinë Vlorë (ngritja e grupeve të punës për të ndjekur dhe ndihmuar procesin e përzgjedhjes e funksionimit të Administratorit të pallateve në ndërtesat me bashkëpronësi), dhe më pas u dakordësua me pushtetin vendor për njohjen e administratorëve të zgjedhur. Por mbi të gjitha është arritur të zgjidhet pengesa burokratike që mbante pezull njohjen zyrtare të administratorëve, duke arritur ligjërisht marrëveshje për çeljen e kurseve të administratorëve në Qendrën e Formimit Profesional.
Klajdi Myzaferi, drejtori i Qendrës së Formimit Profesional në Vlorë, tha se tashmë ka nisur të ketë interes për regjistrim dhe janë depozituar 10 kërkesat e para, aq sa janë të nevojshme për hapje e kursit. “ Aktualisht jemi në fazën e përzgjedhjes së mentorit apo instruktorit të certifikuar dhe pritet që kursi të çelet deri në fund të Janarit”, tha Myzaferi për Portën Vendore, teksa sqaroi se kurset do të zgjasin 4 muaj nga ku do të certifikohen edhe administratorët e parë.
Nisja e kurseve sigurisht që do të sjellë një përmirësim të menjëhershëm të situatës, por nuk do të arrijë të përmbushë të gjitha nevojat për administratorë të kualifikuar. Në këtë kontekst, Shpresa Gjergji, drejtuese e “ Your Voice” tha se zgjidhja e vetme janë krijimet e shoqërive të administratorëve, të cilat do të drejtohen nga administratorë të kualifikuar.
“Kemi sugjeruar krijimin e shoqërive të Administratorëve, pasi është e vetmja mundësi për të përmirësuar situatën në kohë reale. Krijimi i kompanive të këtij lloji do të jetë edhe një mundësi punësimi për shumë persona, të cilët mund të drejtohen nga persona të kualifikuar dhe mund të trajnohen gjatë kësaj kohe”, përfundoi Shpresa Gjergji për Portën Vendore.
Adresimi i problematikës së mungesës së administratorëve dhe veçanërisht angazhimi i shoqërisë civile në Vlorë, ka ndezur dritë jeshile për përmirësim të ndjeshëm të situatës në terren, ku rezultatet e prekshme do të nisin të shihen pranverën e këtij viti.
*Ky artikull është realizuar nga gazetarja Jerola Ziaj / portavendore.al