Titulli i Projektit të Propozuar

RIINTEGRIM vs PËRJASHTIM - Riintegrimi social i të Miturve “në konflikt me ligjin” dhe “ish të dënuar” në Bashkitë e Tiranës dhe Kamzës

Arsyetimi i Propozimit

Projekti ynë sjell në fokus MARRËDHËNIEN midis PUSHTETIT VENDOR dhe këtij kontigjenti vulnerabël QYTETARËSH të cilët kanë të drejta të sanksionuara në ligje për të marrë shërbime vendore: A i marrin? Si i marrin? Çfarë duhet përmirësuar?

Sipas informacioneve paraprake të marra (prill-maj 2021):

Ø  Në Drejtorinë e Përgjithëshme të Shërbimit të Provës dhe në Institutin e Riintegrimit të të miturve Kavajë, numri më i madh (në rang vendi) i të miturve në konflikt me ligjin dhe të miturve “ish të dënuar” janë përqendruar në Bashkinë Tiranë (47%), Bashkinë Kamëz (29%). Edhe numri i të miturve recidivistë është shumë i madh (Bashkia Tiranë 33%; Bashkia Kamëz 21%, në rang vendi – sipas një studimi të vitit 2019, të Drejtorisë së Përgjithëshme të Burgjeve).

Ø  Përveç të miturve, familjet e të cilëve janë banorë prej vitesh në Bashkinë e Tiranës, ka edhe mjaft të mitur familjet e të cilëve janë shpërngulur në Tiranë pas procesit gjyqsor të fëmijëve të tyre, apo gjatë kohës së ata vuanin dënimin/paraburgimin.

Ø  Edhe në Bashkinë e Kamzës ka një fluks migrator të familjeve, sidomos nga zonat veriore, pas kryerjes së krimeve nga fëmijët e tyre. Sipas informacioneve, ata vijnë për t’u shpëtuar akteve të gjakmarrjes.

Ø  Në të dyja bashkitë, nuk ka vlerësime konkrete të shkallës së informacionit për shërbimet vendore që u njihen me ligji këtyre të miturve dhe familjarëve të tyre. Duke qenë një “komunitet” me problemeve të theksuara sociale-ekonomike dhe i painformuar, rezulton i vështirë në mos po i pamundur, përdorimi i të drejtës për të përfituar shërbimeve të ndryshme vendore.

Ø  Në Bashkinë Kamëz, Njësia për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës, si institucioni vendor përgjegjës për ndjekjen e çdo rasti konform detyrimeve të vendosura nga gjykata ka të punësuar vetëm 1 (një) specialist, i cili përmbush edhe detyra të tjera që lidhen me nevojat rajonale të mekanizmit të koordinuar të referimit të rasteve të dhunës.

Ø  Ndërsa në Tiranë, ndonëse ka problematika të tjera, “Njësia për mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës” ka nga një të punësuar, specialist, në 11 NJA-të e qytetit dhe në NJA të ndryshme ka gjithashtu praktika të punësimeve me kohë të pjesëshme të specialistëve, kur ka nevojë për trajtim të disa rasteve. Pra në Bashkinë e Tiranës mund të konstatojmë dhe evidentojmë Praktika të mira që do të shërbenin konkretisht edhe për Bashkinë e Kamzës (dhe më gjerë, për bashkitë e tjera të vogla e me kapacitete të kufizuara për trajtimin e këtij kontigjenti).

Çështjet konkrete që kërkojmë të adresojmë përmes ndërhyrjes tonë janë dy:

1.      Si dhe sa i përmbush Pushteti vendor detyrimet ligjore ndaj këtyre të miturve gjatë kohës që vuajnë dënimin alternativ pa heqje lirie duke u fokusuar në funksiononimin e “Njësisë për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës” në dy bashkitë, Tiranë dhe Kamëz.

2.      A kanë këta të mitur dhe familjet e tyre akses në shërbimet e tjera vendore si punësim; strehim social; shërbimet e Kujdesit Shoqëror, etj.

Të gjitha Aktivitetet e planifikuara në kuadër të kësaj ndërhyrjeje që nga: Monitorimi dhe advokimi i çdo rasti të kampionuar; Raportimi dhe Targetimi i problematikave për t’u zgjidhur; Lobimi dhe Mediatizimi i rasteve konkrete; do të mbështeten në të Drejtën ligjore që rrjedh nga legjislacioni në fuqi për target-grupin tonë:

Ø  LIGJI Nr. 139/2015, Neni 3 sanksionon si Mision të Vetëqeverisjes vendore (pika d) “Realizimi i shërbimeve në forma të përshtatshme, bazuar në nevojat e anëtarëve të bashkësisë” dhe (pika e) “Realizimi i shërbimeve në përputhje me standardet e kërkuara me ligj, ose akte të tjera normative”.

Dhe kryesisht në ligjet e poshtëcituara ku sanksionohet detyrimi që pushteti vendor të përfshijë në mënyrë eksplicite kategorinë e “të miturit dhe të rinjtë në konflikt me ligjin, që kanë përfunduar periudhën e dënimit” si qytetarë që gëzojnë të drejtën të marrin shërbime vendore:

Ø  LIGJI Nr. 121/2016 Për Shërbimet e Kujdesit Shoqëror në Republikën e Shqipërisë: Neni 6/Pika d) [...];

Ø  LIGJI Nr. 22/2018Për Strehimin Social: “Të drejtën për të përfituar nga programi i banesave sociale të specializuara pas lirimit ose kryerjes së programeve rehabilituese, [...]; Neni 13/ Pika 4; Neni 34/ Pika 3/ k); Neni 58/ pika ç); Neni 61/ Pikat 1-5.

Ø  LIGJI Nr. 15/2019 Për Nxitjen e Punësimit; Neni 8/Pika 1; Neni 3/ Pika 1/ Pika 4/ gj) të mitur dhe të rinj në konflikt me ligjin, sipas parashikimeve të Kodit të Drejtësisë Penale për të Mitur.

Qëllimi dhe objektivat specifike

Qëllimi i ndërhyrjes sonë është: (a) të ndërgjegjësojë dhe advokojë të miturit “në konflikt me ligjin”, të miturit “ish të dënuar” dhe familjarët e tyre për të drejtat që u njeh ligji për riintegrimin e tyre në shoqëri; DHE (b) të ushtrojë presion përmbajtësor ndaj strukturave të Pushtetit Vendor për të përmbushur funksionet e tyre organike dhe funksionet e deleguara në dobi të riintegrimit social të këtij kontigjenti qytetarësh.

Objektiv specifik i ndërhyrjes sonë është të Referojë përmes Mediatizimit: (a) problematikat me të cilat ndeshen individë të caktuar për t’u riintegruar me dinjitet në shoqëri; (b) modelet apo praktikat e mira të procesit të një rehabilitimi të qëndrueshëm në nivel lokal/komunitar të të Miturve “në konflikt me ligjin” dhe të Miturve “ish të dënuar” në bashkitë e Tiranës dhe Kamzës.

Aktivitetet kryesore

Aktiviteti 1 - Hartëzim dhe Analizim i rasteve të të miturve "në konflikt me ligjin" apo "ish të dënuar" dhe familjeve respektive në Bashkinë Tiranë dhe Bashkinë Kamëz; Përzgjedhja dhe Pilotimi i 20 rasteve për t'u trajtuar në të dyja Bashkitë.

Aktiviteti 2 - Takime informuese dhe ndërgjegjësuese me target-grupin qytetar-familjet e të miturve në konflikt me ligjin dhe ish të dënuar në dy bashkitë, mbi të drejtat që u njeh ligji për përfitimin e shërbimeve vendore.

Aktiviteti 3 - Takime me administratën vendore për adresimin dhe zgjidhjen e problematikave me të cilat ndeshen 20 familjet e kampionuara në Bashkitë e Tiranës dhe Kamzës.

Aktiviteti 4 - Prodhimi i dy dokumentarëve; një në secilën prej Bashkive: Tiranë, Kamëz.

Aktiviteti 5 - Transmetimi i dy dokumentarëve në një Televizion publik dhe realizimi i një debati televiziv.

Aktiviteti 6 - Promovimi dhe Vizibiliteti i aktiviteteve të Projektit.

Aktiviteti 7 - Takim Përmbyllës "Riintegrim VS Përjashtim" i të Miturve në konflikt me ligjin dhe ish të dënuar në Bashkitë Tiranë dhe Kamëz; me pjesëmarrjen e autoriteteve përgjegjëse vendore dhe qytetarë target-grup i kësaj ndërhyrjeje.

Rezultatet e pritshme

·         Trajtim dhe adresim për zgjidhje të problematikave me të cilat ndeshen të miturit dhe familjet-target nga strukturat përgjegjëse të pushtetit vendor;

·         Përfshirje e të miturve që do të advokojmë në programe vendore rehabilituese dhe riintegruese;

·         Rritje e aksesit dhe cilësisë së shërbimeve vendore nga të miturit dhe familjet e tyre që ne do të advokojmë;

·         Informimi, ndërgjegjësimi për të drejtat që gëzojnë me ligj dhe angazhimi i të miturve dhe familjeve të tyre që ne do të advokojmë për t’u kërkuar autoriteteve vendore zbatimin e ligjit;

·         Përfshirje e të rinjve, studentë dhe artistë, në aksione vullnetare për t’u ardhur në ndihmë këtyre të miturve;  

·         Mediatizimi i rasteve dhe praktikave të mira të evidentuara në dy bashkitë-target nga ndërhyrja jonë do të shërbejnë si modele edhe për bashkitë e tjera;

·         Mediatizimi i problematikave me të cilat ndeshen të miturit që ne do të advokojmë në të përditëshmen e tyre do të shërbejnë si presion për t’i vënë në lëvizje strukturat vendore për t’u prononcuar dhe për të gjetur zgjidhje;

·         Mediatizimi i kësaj çeshtjeje me ndjeshmëri të lartë sociale dhe ligjore, do të provokojë bashkëpunim më substancial midis institucioneve qendrore dhe vendore, si aktorë përgjegjës për implementimin e ndryshimeve ligjore në praktikë në dobi të këtij kontigjenti vulnerabël.

Përfituesit kryesorë

Përfitues të drejtpërdrejtë të këtij projekti janë të Miturit “në konflikt me ligjin” dhe të Miturit “ish të dënuar” (14-18 vjeç).

§  437 të mitur ish-të dënuar, të liruar në 5 vitet e fundit; 325 të mitur që vuajnë dënime alternative - në Bashkinë Tiranë.

§  219 të mitur ish-të dënuar, të liruar në 5 vitet e fundit; 187 të mitur që vuajnë dënime alternative - në Bashkinë Kamëz.

§  familjet e tyre

Kohëzgjatja e projektit (muaj)

9

Zona e zbatimit të projektit

Bashkia Tiranë; Bashkia Kamëz

Grupi i punës

Esmeralda Selita, Drejtore projekti

Kristina Baki, Koordinatore projekti

Esjurda Tallushi, Eksperte e politikave dhe shërbimeve sociale

Iris Zyrakja, Eksperte e pushtetit vendor

Ina Denizi, Eksperte e çeshtjeve sociale

Bledar Linza, Ekspert i Medias dhe Produksionit filmik

Përfaqësuesi ligjor (për OJF-të)

Esmeralda Selita